"Mesela bir gün birine nanik yapsam, hesaplar, kitaplar benim gerçekten öyle yapmam, hem de hangi elimi kullanmışsam o elimi kullanmam gerektiğini ortaya koysa, benim 'özgürlüğümden' geriye ne kalır ki ?" Dostoyevski, Yer Altından Notlar Sağlık Karnenizdeki çocukluk vesikalığınıza bir damga vurulur ve büyüdüğünüzde (apartman aidatı yatırıp, iş yerinde hukuki mütalaa vermeye başlamışsanız büyümüş olabilirsiniz. Geçmezse uzman hekime başvurunuz.) bir gün elinize o sağlık karnesi geçer ve o damganın vurulduğu dairede çalıştığınızı öğrenirsiniz. İşi trajik kılmak için buna kader ya da belirli kaygılar ile tesadüf diyebilirsiniz. Bu sizi sarsar… Ne olursa olsun sarsar… Yapmak istediğiniz şeyleri yapamamanızın nedeni o ince ağır mavi mühürdür… Aitliğinizin vesikalığınıza vurulmuş prangası... Üstelik bunun sağlık karnenizde başka bir ifade ile “hastalık günlüğünüzde” olması… Devletin hastalığınızın günlüğünü tutması, ilginç değil mi?

Ebru Ceylan’ın tilkisi ve evcilleşmek

Nereye varmak istediğimi sanırım birçoğunuz anladınız. Sonuçta yukarıdaki fotografa baktığınızda yerde yatan dostumuzu bir şapka (ya da kürk) olarak görmüyorsunuz. Ebru Ceylan tarafından çekilen bu fotograf beni yine Küçük Prens kitabının kitap arası yaptı. Kütüğü B-612 Asteroidi olan sevgili kahramanımız Küçük Prens, Dünya seyahatinde bir tilki ile karşılaşır ve onunla oynamak ister; ancak tilki evcilleştirilmediğinden, onunla oynayamayacağını belirtir. Prensimizde karşı konulmaz bir merak uyanır: “evcil de ne demektir?” Tilki evcil sözcüğünü şöyle açıklar: “Sen benim için şimdi yüzbinlerce oğlan çocuktan birisin. Ne senin bana bir gereksinmen var ne de benim sana. Ben de senin için yüzbinlerce tilkiden biriyim. Ama beni evcilleştirirsen birbirimize gereksinme duyarız. Sen benim için dünyada bir tane olursun, ben de senin için.“ Biriyle olan bağı daha iyi ne anlatabilir ki, yüzbinlerce tilkden biri olmayıp bir tane olmak. Şimdi fotografa, yani asıl meselemize dönecek olursak ben bu tilkinin gözlerinde o evcilleşmeyi görüyorum. Bazılarınız belki de “tilkinin göğsündeki o kan lekesini neden görmüyorsun, ölmüş o tilki!” diye ısrarla körlükle suçlayacaksınız, tıpkı zamanında bazılarının fil yutmuş boa yılanın bir şapka olduğunu iddia etmesi gibi. Umrumda değil! Bu tilki evcilleşmiş. Ona bir çocuk dokunmuş…

Kitapta evcilleşmek isteyen tilki şöyle devam eder: “Şu buğday tarlalarını görüyor musun? Ben ekmek yemem. Buğdayın önemi yok benim için, Buğday tarlaları bana bir şey demiyor. Bu çok acı ama senin saçın altın renginde. Beni evcilleştirirsen bu ne iyi olurdu bir düşün! Altın rengi başaklar seni anımsatacak artık. Başaklardaki rüzgarı dinlemeye can atacağım.” Fotografın flu kısmında klasik bir İçanadolu görüntüsü var bir kaç yan yana dizilmiş kavak, bozkır bir tepe ve sarı buğday tarlaları… Tilkimize onu evcilleştireni hatırlatacak bir arka fon, hoş “evcilleşen” kişi bir bahane bulup illa ki o kişiyi hatırlayacaktır. Buğdayın başağı olmaz, bozkır tepeden esen rüzgarın sesi olur veya başka bir şey. “Yalnız evcilleştirdiğin şeyleri tanıyabilirsin” diyen tilki sonunda evcilleşir ve kaçınılmaz olan ayrılık vakti de gelir, tilki ağlamaklı olur ve Küçük Prens üzülür, tilkinin bu işten bir kazancı olmadığını söyler. Tilkiyse öyle düşünmemektedir “oldu, oldu. Buğday tarlaları meselesi…”(Saint-Exupery Küçük Prens Çev. C.Süreya T.Uyar Cem Yayınevi) Tüm bu duyguları bana yaşatan bu fotoğraf o an’a aittir. Evcilleşmiş tilkinin, yaşlı gözlerle sahibine son bakışı. "Acı çekiyorum; ama iyi ki evcilleştirdin beni" deyişi… Bundan sonra sahibi, başak tarlaları mıdır, bozkırda esen rüzgarın sesi midir, kavakların ince uzun gölgeleri midir bunu ancak tilki ve onu evcilleştiren bilebilir. bÖ!

; çünkü ışığın kırılması ile bir karanfilin kırılganlığı farklı şeylerdir. Karanfilden bahsediyoruz burada, çay kaşığından değil... bÖ!

“; çünkü mağara duvarıma yansıyan aldatıdan kurtulamayacaktım, filozof olamayacaktım, Platon haklıydı." bÖ!

Yılbaşı

Önceki gün Hırvatistan’dan gelen bir zarfın içinden çocukluğum çıktı. Gençlik Caddesi’ndeki Gezgin Apartmanının 2. katındaki salon penceremizi açtığımızda içeri girmeye çalışan akasya ağacının dalları çıktı, 1989 yılının son günü çıktı. Zarfın içinden bir aile çıktı; bir anne bir baba bir abla ve bir çocuk çıktı. Çocuk, önemliydi…

İlkokulun başlarında henüz yemek masasından az biraz uzun olan ve okul arkadaşlarıyla, aynı siyah önlüğü giyerek birlik beraberlik, kararlılık ve karalık sağlayan bu çocuk, sırasında otururken tepesindeki floransan lambaya baktı ve “Ne zaman bu tepemdeki beyaz lamba bu her sabah erken kalkmalar bitecek?” diye düşündü. Sonra gözü mevsim çizelgesine takıldı. Artık kıştı; iyi ki kıştı… Karamsar sonbahar resminden (kuşlar göçüyor, ağaçlar yapraksız, hüzünlü banklar vs.) nihayet kurtuluyor ve kardan adamlı, birbirine kartopu atan kırmızı bereli çocuklu resme kavuşuyordu. Nihayet yılbaşı gelmişti. Okul servisi onu evine bıraktı. Yeşil montunu seviyordu; kendisini robot gibi hissetmesini sağlıyordu. Robotun robot olduğu Voltran dönemlerdi o günler…

Eve geldi… Sabırsızdı yılbaşını gözünde öyle büyütmüştü ki… Tüm kötülükleri silip savuracağına inanıyordu (o zamanlar da az okuyor, okuduğu her şeye de inanıyordu. En çok da eski yılı yaşlı ve kötürüm yeni yılı gencecik ve güçlü sunan Başak Çocuk Dergisi’ne). Annesi, bir şemsiye çikolata ve kinder sürpriz yumurta almıştı iş dönüşü. Ama o da tüm tatlılıkların yemekten sonra açılacağını biliyordu. Yemekle arası iyi olmamasına rağmen (zayıflığı nedeniyle annesi ona beyaz Afrikalı lakabını takmıştı) bugünkü mönüyü sevmişti. Genelin aksine bugün salonda, misafir geldiğinde altına girmeye bayıldığı masada yemek yiyecekler, küçük mutfak masasını bir gün bekleteceklerdi. Televizyonu izlemeye başladı komik videolar (o zamanlar nadirdiler ve nadir olan şey gibi değerliydiler) izlerken gülmekten yerlerde kıvranıyor, ayrıca kolasının içine gazetenin verdiği tombala pullarını atıp çok eğleniyordu (artık bizimkiler kolaya ne kattıysa).

Batılı filmlerde gördükleri kadarıyla plastik çam ağaçları çoktan süslenmiş, altına gece 24:00'da açılmak üzere yaldızlı paketler giydirilmiş hediyelerini koymuşlardı (hoş Batılılar bunu yılbaşında değil de noelde yapıyorlardı; ama olsun ellerinden bu kadarı gelmişti). Hediye olarak oyuncak bir araba almışlardı, siyah volkswagen beetle, geriye çekince ileri gidenlerden. Sıra Kinder Sürpriz yumurtayı açmaya gelmişti. Kağıdını özenle açıp düzleyip, hayat bilgisi kitabının arasında koydu.Çikolatasının yarısını yedi kalan yarısını ailesiyle paylaştı. İçinden hangi oyuncağın çıkacağını merakla beklediği ve açamadığı kapsülü babasına uzatıp açmasını bekledi ve içinden yumurta pişiren bir Pembe Panter çıktı…
Hayatımda kutladığım en güzel yılbaşıydı...

Şimdi yıllar sonra Hırvatistan’dan hiç tanımadığım bir adam benim için değerini bilmeden kendi Pembe Panterlerini sattı bana ve ben dün yıllar sonra paketi açtığımda, o gün ne hissettiysem aynısını hissettim…

"..; çünkü kar küreleri var oldukça; umut da olacaktır..." bÖ!

" ... çünkü gokyüzüne uzanan bir ağaç, kapağı açık unutulmuş bir dolma kalem lekesidir semaya dağılmış ... " bÖ!

“... çünkü kaybolmak ister insan bazen, hemen bulunacağı ince dalların arasında...”